Άμεση Δημοκρατία: Η Ρεαλιστική Ουτοπία

Συγγραφέας: Γιώργος Κόκκας

ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ: Η ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ ΟΥΤΟΠΙΑ. ΕΝΑΣ ΑΛΛΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΦΙΚΤΟΣ!

Ως «('Αμεση) Δημοκρατία» εννοούμε το αρχέτυπο της αυθεντικής δημοκρατικής λειτουργίας, όπως μπορεί να εκδηλώνεται σε συγκεκριμένους χώρους, χωρίς την αναγκαστική παρεμβολή ενδιάμεσων επαγγελματιών της πολιτικής και όπου οι πολίτες μπορούν να λαμβάνουν τις βασικές πολιτικές αποφάσεις για τα θέματα που τους αφορούν.

Ο επιθετικός προσδιορισμός «'Αμεση» για τη Δημοκρατία είναι καταρχήν περιττός, αφού πραγματική Δημοκρατία είναι μόνο η 'Αμεση, ενώ η έμμεση – αντιπροσωπευτική εκδοχή της, που σήμερα έχει τη μορφή του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος, δεν λειτουργεί ουσιαστικά δημοκρατικά, αλλά αναδεικνύει ολιγαρχίες της πολιτικής που διαπλέκονται συστηματικά και καθ’ έξη με τις ολιγαρχίες του πλούτου και κάθε μορφής φανερούς ή αφανείς εξουσιαστές. Χαρακτηριστικό είναι το απόφθεγμα του Αριστοτέλη ότι : «Δημοκρατικόν εστί κληρωτόν είναι τας Αρχάς, το δ’ αιρετόν ολιγαρχικόν», δηλαδή θεωρούσε δημοκρατικό θεσμό τη κλήρωση πολιτών στα αξιώματα, ενώ τις εκλογές προσώπων, που σήμερα παίρνει τη μορφή εκλογής αντιπροσώπων μας στη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία ως δείγμα ολιγαρχικού Πολιτεύματος. ’λλωστε και η καθημερινή μας εμπειρία αποδεικνύει ότι δεν επικρατεί η ισονομία , η ισηγορία και η ισοπολιτεία, αλλά η διαφθορά στο δημόσιο βίο και οι διαπλεκόμενες σχέσεις των κομμάτων εξουσίας, που επιβάλλουν με τις αρχές του δήθεν «δημοκρατικού συγκεντρωτισμού» και την κομματική πειθαρχία στους ολίγους εκλεγμένους, να αποδέχονται τις βουλήσεις των ολίγων πλουτοκρατών και των κάθε μορφής «βαρώνων», συχνά εις βάρος των πολλών, του περιβάλλοντος και των δημόσιων αγαθών, ώστε να καθιστούν στην πραγματικότητα το πολίτευμά μας «Προεδρευομένη Κοινοβουλευτική Ολιγαρχία»!

Οι πολιτικοί έχοντας εγκαταλείψει καριέρες (λάβετε υπ’όψη και το ασυμβίβαστο των βουλευτών) έχουν την ανάγκη να αναπαραχθούν ως πολιτικοί και ως εξουσιαστές, με αποτέλεσμα, αντί να πρυτανεύει στους περισσότερους από αυτούς το συμφέρον των πολλών, να πρυτανεύει η συνέχιση του ρόλου τους, του επαγγέλματός τους... Και αυτό γιατί, δυστυχώς, με τον κοινοβουλευτισμό η πολιτική κατάντησε επάγγελμα, ενώ στην πραγματικότητα θα όφειλε να είναι έκφραση ζωής.

Οι ανθρώπινες κοινωνίες λειτουργούσαν ουσιαστικά αμεσοδημοκρατικά σε πρώιμες ιστορικές φάσεις, όπως στις «πόλεις κράτη» της αρχαίας Ελλάδας, σε ινδιάνικες ή αφρικάνικες φυλές , αλλά και σε διάσπαρτες κοινότητες, όπου επικρατεί η αυτοδιαχείριση και η δημοκρατία στον τρόπο λήψης των αποφάσεων σε πολλές χώρες του πλανήτη. Οι συλλογικότητες παραγωγής και διαβίωσης των «κιμπούτς» στο Ισραήλ αποτελούν ένα ενδιαφέρον παράδειγμα. Το πιο πλήρως οργανωμένο μοντέλο σύγχρονου κράτους που τείνει σε πραγματικά αμεσοδημοκρατική μορφή οργάνωσης και λειτουργίας είναι η ελβετική συνομοσπονδία των αυτόνομων «καντονιών» της χώρας αυτής, που ουσιαστικά λειτουργούν ως ομοσπονδίες των διάφορων κοινοτήτων των πολιτών τους (GEMEINDE), όπου αποφασίζουν καθοριστικά ζητήματα της ζωής τους σε λαϊκές συνελεύσεις και με τακτικά δημοψηφίσματα σε όλα τα επίπεδα λαϊκής οργάνωσης της χώρας.

Στη σύγχρονη Ελλάδα θεωρούμε ότι υπήρξε μια ενδιαφέρουσα προοπτική με τη θέσμιση των «Συμπολιτειών», δηλαδή εκούσιων συνενώσεων Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης για μείζονα θέματα στο σχήμα των Συμπολιτειών, που ξεπερνούσε από τα κάτω τη λογική των αναγκαστικών άνωθεν συνενώσεων Ο.Τ.Α., που επέβαλε το αποκαλούμενο σχέδιο «Καποδίστριας», που δυστυχώς ετοιμάζεται να επαναληφθεί με τον ίδιο αυταρχικό τρόπο. Υπό αυτή την έννοια θεωρούμε ότι, αν θέλουμε με ειλικρίνεια να μιλήσουμε για δημοκρατία, θα πρέπει το μοντέλο και το πολιτικό πρόταγμα το οποίο θα διεκδικηθεί να αναφέρεται σε μια διαδικασία «bottom up», όπως λέμε, από κάτω προς τα πάνω, από τη βάση της πυραμίδας προς την κορυφή της, η οποία είναι το χαρακτηριστικό της ('Αμεσης) Δημοκρατίας: θεσμοθετεί και νομοθετεί κύρια η Εκκλησία του Δήμου, δηλαδή ο λαός με τον θεσμικό τρόπο που αυτός εκφράζεται και όχι από την κορυφή προς τη βάση, όπως συμβαίνει με την Κοινοβουλευτική Δημοκρατία.

Αρχές και στόχοι της οργανώσεων 'Αμεσης Δημοκρατίας

Συγκρίνοντας το αμεσοδημοκρατικό μοντέλο με τις κοινωνίες δυτικού τύπου, όπου κατά βάση διάγει η σύγχρονη ανθρωπότητα, υφίστανται ουσιώδεις διαφορές σε όλα τα επίπεδα οργάνωσης της ανθρώπινης διαβίωσης, αφού το γενικό πρότυπο στις κοινοβουλευτικές «δημοκρατίες» επιβάλλει την λήψη αποφάσεων να γίνεται από αιρετούς δήθεν αντιπροσώπους των πολιτών, που λαμβάνουν «εν λευκώ» εντολές μια φορά στα τέσσερα ή και περισσότερα χρόνια και τις επιβάλλουν από την κορυφή προς τα κάτω, ενώ το αμεσοδημοκρατικό πρόταγμα λειτουργεί αντίστροφα από τη βάση προς την κορυφή και έχει μια διαφορετική ηθική των πραγμάτων και αντίληψη της ζωής, διαπνεόμενο από αυθεντικά δημοκρατικές αρχές, όπως η συχνή χρήση δημοψηφισμάτων, η θεσμοθετημένη υποστήριξη Νομοθετικών Πρωτοβουλιών Πολιτών (Initiatives), η κυκλική εναλλαγή όλων των ενδιαφερομένων πολιτών στις θέσεις εξουσίας, ακόμα και με κλήρωση μεταξύ τους, το δικαίωμα της ανακλητότητας των αρχόντων (right to recall) κ.λπ.

Η 'Αμεση Δημοκρατία εκφράζεται σήμερα παγκόσμια σε θεωρητικό επίπεδο από το ομώνυμο Παγκόσμιο Κίνημα («Worldwide Direct Democracy Movement -WDDM»), που ιδρύθηκε στους Δελφούς το 2000, όταν η μη κυβερνητική μας οργάνωση «Βήμα για Δημοκρατία Πολιτών» διοργάνωσε το δεύτερο Παγκόσμιο Συνέδριο 'Αμεσης Δημοκρατίας και μπορεί κανείς να δει τον τρόπο λειτουργίας και τους άκρως ενδιαφέροντες διαλόγους και πρωτοβουλίες που αναπτύσσονται στην ιστοσελίδα www.world-wide-democracy.net. Ο υποφαινόμενος είναι ιδρυτικό μέλος και εκλεγμένο μέλος της τριμελούς Γραμματείας του.

Αυτό το κίνημα προέκυψε από το άτυπο παγκόσμιο συνέδριο 'Αμεσης Δημοκρατίας («Continuing International Congress on Direct Democracy- CICDD») που δημιουργήθηκε το 1998 στην Πράγα, όταν συναντηθήκαμε μετά από πρόσκληση του δημοκράτη ακτιβιστή Jiri Polak και του πρωτοπόρου καθηγητή Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Auburn (www.auburn.edu) των ΗΠΑ Ted Becker, σαράντα περίπου προσωπικότητες από όλο τον κόσμο, εκφραστές της σύγχρονης πολιτικής αναζήτησης, με όραμα τη σύγκλιση των νέων τεχνολογιών και της δυνατότητας καταγραφής γνώμης πλήθους με την δημοκρατική λειτουργία των ανθρώπινων κοινωνιών. Αυτός ο πολιτικός φορέας λειτούργησε με μεγάλη επιτυχία επί οκταετία στο Διαδίκτυο, ως προφητικός πρωταγωνιστής της σήμερα λεγόμενης «μπλογκόσφαιρας» και στους ανεξάντλητους διαλόγους περί 'Αμεσης Δημοκρατίας κατεγράφησαν εκπληκτικής έμπνευσης πολιτικοί στοχασμοί για πρωτοποριακά ζητήματα, όπως η αντικατάσταση των πολιτευτών αντιπροσώπων μας από ελεύθερα ανακλητούς πληρεξουσίους μας κατά υπουργεία και με αντιστοίχηση με τις σύγχρονες δομές εξουσίας, η δυνατότητα κλασματικής ψήφου, ανάλογα με το βαθμό εμπλοκής και το πραγματικό άμεσο ενδιαφέρον του κάθε πολίτη που συμμετέχει σε δημοψηφίσματα και λοιπούς αμεσοδημοκρατικούς θεσμούς, που δυστυχώς δεν έχουν δει ακόμη το φως της δημοσιότητας. Μπορούμε να ισχυριστούμε ότι το CICDD κατέδειξε τις νέες μορφές πολιτικής επικοινωνίας ενεργών πολιτών στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, που ήδη αποτελούν βασικά μέσα λειτουργίας όλων των σύγχρονων κοινωνικών κινημάτων.

Από το κίνημα αυτό προέκυψε το 2002 το Πανευρωπαϊκό Δίκτυο Αμεσοδημοκρατικών Πρωτοβουλίων (Network of Direct Democratic Initiatives in Europe- NDDIE), που μετεξελίχθηκε στην European Referendum Campaign και αποτέλεσε την βασική πλατφόρμα διεκδίκησης της καθιέρωσης του θεσμού του Πανευρωπαϊκού Δημοψηφίσματος, συμμετείχε ενεργά στις ανοιχτές διαδικασίες της «Συνέλευσης για το Μέλλον της Ευρώπης» που δημιούργησε τη Ευρωπαϊκή Συντακτική Συνθήκη («Ευρωσύνταγμα») και συντέλεσε ουσιαστικά στην αποδοχή από την Ολλανδική κοινωνία της διοργάνωσης δημοψηφίσματος για την κύρωση αυτής (κατόπιν αποδοχής σχετικής πρότασής μας από όλα τα πολιτικά κόμματα, αφού το Ολλανδικό Σύνταγμα δεν προέβλεπε το θεσμό αυτόν), που μετά το Γαλλικό «ΟΧΙ» σε παρόμοιο δημοψήφισμα ανέστειλε την ισχύ και εξέλιξη αυτής. Βέβαια καταφέραμε τη θεσμοθέτηση στην Ευρωπαϊκή Συνταγματική Συνθήκη (άρθρο 47 §4) της Ευρωπαϊκής Λαϊκής Πρωτοβουλίας («Initiative»), δηλαδή το δικαίωμα ενός εκατομμυρίου ευρωπαίων πολιτών από ένα ικανοποιητικό αριθμό κρατών-μελών (ερμηνεύεται από 8 κράτη τουλάχιστον στα 27 μέλη της Ε.Ε.) να προκαλούν τη νομοθέτηση Ευρωπαϊκών Κανόνων Δικαίου από τα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δικαίωμα που δεν έχουν ούτε τα Εθνικά Κοινοβούλια!

Η Μ.Κ.Ο. «Βήμα για Δημοκρατία Πολιτών»

Την Ελλάδα εκπροσώπησε στις προαναφερθείσες οργανώσεις η Μ.Κ.Ο «Βήμα για Δημοκρατία Πολιτών», που ιδρύθηκε το 1995 στους Δελφούς και διακονεί σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα και με συνέπεια τα ζητήματα της 'Αμεσης Δημοκρατίας. Πρώτη στόχευση της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης αυτής ήταν η καταγραφή των δυνατοτήτων εφαρμογών 'Αμεσης Δημοκρατίας και οι επιλεκτικές συμμετοχές και παρεμβάσεις μας στα σχετικά διεθνή δρώμενα και αφού ολοκλήρωσε ένα δεκάχρονο κύκλο τεκμηρίωσης και καταγραφής των θεμελιακών ζητουμένων του πολιτικού αυτού προτάγματος, άρχισε να συμμετέχει δραστήρια στα παγκόσμια κινήματα με αποκορύφωση την προαναφερθείσα συμβολή της μέσω του Ευρωπαϊκού Δικτύου Αμεσοδημοκρατικών Πρωτοβουλιών στη θεσμοθέτηση από την Ευρωπαϊκή Συνταγματική Συνθήκη («Ευρωσύνταγμα» άρθρο 47 §4) της Ευρωπαϊκής Λαϊκής Πρωτοβουλίας. Ταυτόχρονα με τη διαδικασία κύρωσης της Συνθήκης με Δημοψηφίσματα σε όλες τις χώρες της Ευρ. ‘Ενωσης, αντιλήφτηκε τα όρια των δυνατοτήτων της στο υπάρχον πολιτικό σύστημα και για να αξιοποιήσει τον παρεχόμενο τηλεοπτικό χρόνο για τη μετάδοση πολιτικών μηνυμάτων 'Αμεσης Δημοκρατίας υποστήριξε τη δημιουργία πολιτικού φορέα, που συμμετείχε επίσημα στις Ευρωεκλογές του 2004, με πενιχρά μέσα, συγκεντρώνοντας τον όχι ευκαταφρόνητο αριθμό των 4.000 περίπου ψηφοφόρων του σχήματος «Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία – 'Αμεση Δημοκρατία».

Ήδη σήμερα ενόψη της νέας «Μεταρρυθμιστικής Συνθήκης» της Ευρ. Ένωσης, που προβλέπεται να αντικαταστήσει χωρίς ουσιώδεις διαφορές το «Ευρωσύνταγμα», χωρίς την απαραίτητη κύρωσή της με δημοψηφίσματα σε όλες τις χώρες μέλη ξεκινάμε νέο αγώνα για Δημοψηφίσματα σ’ αυτό και άλλα σημαντικά θέματα του δημόσιου βίου και αποφασίστηκε έγκαιρα η συμμετοχή της πολιτικής κίνησης «Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία – 'Αμεση Δημοκρατία» στις προσεχείς Ευρωεκλογές, θεωρώντας ότι το Ευρωκοινοβούλιο δεν νέμεται ουσιαστική πολιτική εξουσία,πέραν της κύρωσης του Προϋπολογισμού της Ευρ. ‘Ενωσης, αλλά λειτουργώντας προπαρασκευαστικά στην αυτοθέσμιση των Ευρωπαίων πολιτών, αποτελεί προνομιακό χώρο έκφρασης των αρχών και προταγμάτων 'Αμεσης Δημοκρατίας σε όλα τα συζητούμενα ζητήματα.

Σε μια αντίστοιχη παρέμβασή της κατά τις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές της 16.9.2007 η κίνησή μας προσπάθησε να αναδείξει τις δημιουργικές προοπτικές της ψήφου αμφισβήτησης και αφού νομιμοποιήθηκε σχετικά με πολιτικές δηλώσεις εναλλακτικής συμμετοχής σε αυτές με την επωνυμία «Οργή ΛΑού (Ο.ΛΑ.) με Δημοψηφίσματα- 'Αμεση Δημοκρατία» «Αδέσμευτο Κίνημα Υποστήριξης Ριζοσπαστικών Αλλαγών – ΑΚΥΡΑ» άσκησε προσφυγή στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο υπέρ του να αφεθεί η τελευταία έδρα στη Β’ εκλογική Περιφέρεια Αθηνών κενή, καθόσον το άθροισμα των λευκών και άκυρων ψηφοδελτίων (31.000 περίπου) σε αυτή υπερέβη το εκλογικό μέτρο (25.000 περίπου) και αναμένεται με ενδιαφέρον η έκβαση της υπόθεσης, αφού σε περίπτωση ευδοκιμήσεώς της ετέθη το ζήτημα της πληρώσεως της έδρας με αμεσοδημοκρατικό τρόπο (κλήρωση), που θα ζητήσουμε να τεθεί υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας, ως ρυθμιστή του Πολιτεύματος.

Επικαιρότητα του αιτήματος για 'Αμεση Δημοκρατία

Με την ανάπτυξη των σύγχρονων τεχνολογιών και την απίστευτη άνοδο της πληροφόρησης και του μορφωτικού επιπέδου όλων ανεξαίρετα των πολιτών και ειδικότερα της νέας γενιάς το αίτημα για 'Αμεση Δημοκρατία υποστηρίζεται πλέον καθολικά και είναι θέμα χρόνου κατά την πολιτική μας εκτίμηση το να αναδειχθεί, μετά την ολοφάνερη απαξίωση του υπάρχοντος πολιτικού συστήματος και των πολιτικών που το υπηρετούν, συχνά μέσα σε καθεστώς διαπλοκών και διαφθοράς, σε πρυτανεύον πολιτικό πρόταγμα για όλους τους πολίτες και σαν αντίβαρο στην παγκοσμιοποίηση.

Θεωρούμε ότι οι τρόποι με τους οποίους θα πρέπει να αρχίσει να εκδηλώνεται το κίνημα 'Αμεσης δημοκρατίας σχετίζονται, πέραν των πολιτικών πρωτοβουλιών που ήδη εκθέσαμε σε πανελλήνιο, Ευρωπαϊκό και Παγκόσμιο επίπεδο, με την ανάπτυξη ενός νέου κύματος κοινοτισμού και αντίρροπου προς την αστυφιλία ρεύματος νέων ανθρώπων, που θα εγκατασταθούν στην επαρχία ή σε περιαστικές περιοχές, όπως τα Μεσόγεια Αττικής, συγκροτώντας «Κοινότητες οικονομικής και κοινωνικής αλληλεγγύης συμπολιτών», που θα κατοικούν σε συγκροτήματα οικολογικής συμβίωσης , θα αυτοδιαχειρίζονται τα καταναλωτικά και άλλα αγαθά και υπηρεσίες της κάθε κοινότητας και των μελών της και θα αποφασίζουν δημοκρατικά, ώστε να αποτελέσουν τα σύγχρονα «Κρυφά Σχολειά» της 'Αμεσης Δημοκρατίας.

Ταυτόχρονα υποστηρίζουμε την ανάπτυξη παράλληλων προς το πολιτικό σύστημα θεσμών (π.χ. Νομαρχιακά κοινοβούλια της 'Αμεσης Δημοκρατίας, Σύγχρονη Εναλλακτική Εκκλησία του Δήμου, Ευρωπαϊκή Συνέλευση Κοινωνικού Ελέγχου κλπ), που θα προκύψουν από την ευδοκίμηση των πολιτικών μας πρωτοβούλιών και δίνοντας επίσης έμφαση στις «γιορτές 'Αμεσης δημοκρατίας», που ήδη η οργάνωσή μας συντονίζει σε οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης με τον γενικό τίτλο «Κλεισθένεια» και που ελπίζουμε μέσα από την εφαρμογή συνταγματικών εθίμων να προκαλέσουν ένα κύμα ουσιαστικών αλλαγών στην ελληνική και ευρωπαϊκή κοινωνία.

'Αμεση Δημοκρατία: ένα εναλλακτικό πολιτικό όραμα!

Είναι προφανές ότι το πλέγμα των συνοπτικά εκτεθεισών απόψεων , δράσεων και προοπτικών συνιστά ένα εναλλακτικό πολιτικό όραμα που εμπλουτίζεται καθημερινά από νέα ζητούμενα, όπως με αφορμή τη συνεργασία μας και τις προσπάθειες διείσδυσης του αμεσοδημοκρατικού προτάγματος στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης εμπνευστήκαμε και προτείνουμε την λειτουργία ανεξάρτητου από κομματικές παρατάξεις «Παρατηρητηρίου Δημοτών» σε κάθε Οργανισμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τη θεσμοθέτηση του θεσμού του «Συνήγορου του Δημότη», ώστε να ανθίσουν και σε περιφερειακό επίπεδο οι ελπίδες μιας ουσιαστικής εναλλακτικής πολιτικής πρότασης. Η εμπειρία μας απέδειξε ότι και στα δημοτικά Συμβούλια, όπου προτείναμε τη δημιουργία Επιτροπών Τοπικής Δημοκρατίας υπό την εποπτεία των Δημοτικών Συμβουλίων οι κομματικά ελεγχόμενες δημοτικές παρατάξεις φοβήθηκαν να αναμετρηθούν με τη δυναμική της κοινωνίας των πολιτών.

Αποδεικνύεται συνεχώς ότι τα κόμματα εσκεμμένα διασπούν και από τη φύση τους «κομματιάζουν» την κοινωνία για να επιβάλλονται. Ακόμα και τα παιδιά μαθαίνουν να εκλέγουν τον πρόεδρο του μαθητικού συμβουλίου μέσα από κομματικές επιρροές ακόμη και μέσω τρων γονιών τους και δεν παίρνει ο κάθε μαθητής με κλήρο ή εκ περιτροπής το προεδρείο, το απουσιολόγιο κ.λπ. για να συνηθίσουν όλοι να είναι υπεύθυνοι. Αυτόματα δημιουργούνται άβουλες και φοβισμένες κοινωνίες πολιτών.

Αν άφηναν το δήμο να λειτουργήσει σε μορφή «εκκλησίας» θα είχαμε μια τελείως άλλη παραγωγή πολιτικής και η λήψη των αποφάσεων θα απηχούσε τις πραγματικές ανάγκες των λαών. Αυτό βέβαια δεν πρέπει να παρεξηγείται και να θεωρηθεί ποτέ ως αμφισβήτηση της Βουλής ή ως αμφισβήτηση της προόδου που επιτεύχθηκε από τον Μεσαίωνα της Μοναρχίας, των δικτατορικών καθεστώτων και του κάθε μορφής αυταρχισμού. ’λλωστε και στην αρχαία Αθήνα υπήρχε Βουλή, η «Βουλή των 500», η οποία παρήγε προβουλεύματα, όχι νόμους-κανόνες δικαίου, παρήγε «σενάρια», εκδοχές που εισάγονταν για την τελική απόφαση στην «Εκκλησία του Δήμου». Αυτός θα έπρεπε να είναι ο ρόλος των κομμάτων και σήμερα. Για παράδειγμα, για κάθε νόμο- πλαίσιο θα έπρεπε να είχαμε από τη Βουλή το ολοκληρωμένο «σενάριο»-πρόταση του κομμουνιστικού κόμματος, το σενάριο του σοσιαλισμού, των κεφαλαιοκρατών ή οποιωνδήποτε άλλων εμφανίζονται με κομματική ταυτότητα. Όμως ο λαός θα έπρεπε να είναι αυτός που επιλέγει τελικά με Δημοψηφίσματα και συναφείς θεσμούς από αυτές τις προτάσεις ή να ανασυνθέτει τα θετικά στοιχεία από όλα αυτά τα σενάρια και με την βοήθεια φυσικά των υπηρεσιών της Βουλής και των πληρεξουσίων εκπροσώπων μας. Με αυτό τον τρόπο θα έπρεπε να παράγονται κυρίως οι νόμοι.