Τι είναι η εξέλιξη

Το 2οο9 ανακηρύχθηκε εκτός απο Έτος Αστρονομίας και Έτος Δαρβίνου.Πριν από 150 χρόνια, ο Κάρολος Δαρβίνος πρότεινε την υπόθεση ότι όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί του πλανήτη κατάγονται από έναν κοινό πρόγονο, τον οποίο οι επιστήμονες ονομάζουν σήμερα Luca (Last Universal Common Ansestor, Τελευταίος Καθολικός Κοινός Πρόγονος).

Όπως γράφει στον πρόλογο της ελληνικής έκδοσης του βιβλίου του: “Τι είναι η εξέλιξη” ο διακεκριμένος βιολόγος Ernst Mayr: ” Η εξέλιξη είναι η πιο βαθυστόχαστη και ισχυρή ιδέα που συνέλαβε ο άνθρώπινος νους τους τελευταίους δύο αιώνες. Πρωτοαναπτύχθηκε εκτενώς το 1859 με την έκδοση του βιβλίου “Περί της καταγωγής των ειδών” απο τον Κάρολο Δαρβίνο, ο οποίος διήγε βίο μακρό και απίστευτα παραγωγικό.Αν και η επαγγελματική του καριέρα ξεκίνησε σε ηλικία 22 ετών με την επιβίβασή του στο πλοίο Beagle για ένα ταξίδι συλλογής βιολογικών δειγμάτωναπο ολόκληρο τον κόσμο, είχε ήδη εξ απαλών ονύχων αφοσιωθεί στη φυσική ιστορία της υπαίθρου.

Η σκέψη του δυτικού ανθρώπου σε κάθε περίοδο της ιστορίας κυριαρχείται από ένα σύνολο ιδεών και πεποιθήσεων τις οποίες αποκαλούμε Zeitgeist, πνεύμα των καιρών εκείνης της περιόδου.

Η σκέψη της αρχαίας Αθήνας την εποχή του Πλάτωνα κυριαρχούνταν από ένα τέτοιο πνεύμα, το οποίο συνέχισε να ασκεί επιρροή επι μακρόν.

Οι περίοδοι αυτοί προσδιορίζονται με ειδικά ονόματα όπως Μεσαίωνας, Αναγέννηση, Μεταρρύθμιση, Επιστημονική επανάσταση, Διαφωτισμός, Ρομαντική Εποχή, Βικτωριανή Εποχή κλπ.

Όσο για την απαρχή ενός καινούριου πνεύματος των καιρών, συνήθως την ευθύνη φέρει το έργο η η ανακάλυψη κάποιου ισχυρού στοχαστή. Τα ονόματα του Γουτεμβέργιου, του Λούθηρου, του Γαλιλαίου και του Νεύτωνα αναφέρονται συχνά ως αντιπροσωπευτικά εκείνων που διαδραμάτισαν έναν τέτοιο ρόλο. Ίσως η πιο βαθιά από αυτές τις αλλαγές στην ανθρώπινη σκέψη να προκλήθηκε το 1859 από τη δημοσίευση του βιβλίου του Δαρβίνου «Περί της καταγωγής των ειδών», το οποίο είχε ως αποτέλεσμα να αντικατασταθεί η πίστη σε έναν δημιουργημένο σταθερό κόσμο από την πίστη σε ένα εκκοσμικευμένο εξελισσόμενο κόσμο. Πολύ σωστά το βιβλίο αυτό αναφέρεται ως «το βιβλίο που συγκλόνισε τον κόσμο».

Το ότι η εξέλιξη αποτελεί γεγονός έγινε σύντομα αποδεκτό από κάθε καλά πληροφορημένο μελετητή του έμβιου κόσμου. Ωστόσο, η εξήγηση για το πώς και γιατί λαμβάνει χώρα η εξέλιξη παρέμεινε εξαιρετικά αμφιλεγόμενη επι χρόνια. Οι μεταδαρβινικές βιολογικές επιστήμες, όπως η γενετική, η συστηματική και η μοριακή βιολογία, βρήκαν τελικά την απάντηση στα πιο αινιγματικά ερωτήματα. Τώρα πια μπορούμε να δώσουμε μια ορθολογική εξήγηση για ολόκληρη την εξελικτική διαδικασία. Και μάλιστα μπορούμε να προχωρήσουμε σε κάτι τέτοιο δίχως να επικαλεστούμε κανέναν υπερφυσικό παράγοντα.

Έτσι, μπορεί κανείς να δείξει πως αναδύθηκε το ανθρώπινο είδος από το ζωϊκό κόσμο και να εξηγήσει τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά ως απόρροια της βαθμιαίας εξέλιξης.

Ο Δαρβίνος, όμως, προσέφερε και άλλα: Προετοίμασε το δρόμο για ένα νέο τρόπο σκέψης, ο οποίος βασίζεται στη συνειδητοποίηση ότι κάθε άτομο είναι γενετικά μοναδικό και ότι πρέπει να ενστερνισθούμε μια νέα έννοια για τη φυλή και την ισότητα. Έδειξε επίσης ότι δεν υπάρχει καμιά ενυπάρχουσα αρχή που να διέπει την τελείωση στη φύση αλλά ότι όλη η φαινόμενη συνεχής βελτίωση στη ζώσα φύση είναι έκβαση της εξάλειψης των λιγότερο καλά προσαρμοσμένων ατόμων. Την αρχή αυτή την αποκάλεσε φυσική επιλογή. Σήμερα συνειδητοποιούμε πλέον ότι οι αρχές που ανέπτυξε ο Δαρβίνος επηρεάζουν κάθε όψη της θεώρησης που έχει ο καθένας μας για τον κόσμο.

Με την εξέλιξη να είναι τόσο σημαντική όχι μόνο για τους βιολόγους και τους ανθρωπολόγους αλλά στην πραγματικότητα για τον καθένα, καθίσταται προφανές ότι όλοι θα πρέπει να κατανοήσουμε πλήρως αυτήν την αξιοπρόσεκτη διαδικασία”.