 |
Η αρχή του πολέμου
28η Ιουνίου 1914 - Ο αρχιδούκας της Αυστρουγγαρίας Φραγκίσκος Φερδινάνδος και η σύζυγός του δολοφονούνται από Σέρβο εθνικιστή στο Σεράγεβο
28η Ιουλίου 1914 - Η Αυστρουγγαρία κηρύττει τον πόλεμο στη Σερβία
1η Αυγούστου 1914 - Η Γερμανία κηρύττει τον πόλεμο στη Ρωσία
2η Αυγούστου 1914 - Η Γερμανία κηρύττει τον πόλεμο στη Γαλλία
3η Αυγούστου 1914 - Η Γερμανία κηρύττει τον πόλεμο στο Βέλγιο
4η Αυγούστου 1914- Η Αγγλία κηρύττει τον πόλεμο στη Γερμανία
Συνολικά, πραγματοποιήθηκαν 60 περίπου κηρύξεις πολέμου σε διάστημα τεσσάρων ετών.
1914 - Ο πόλεμος των ελιγμών
Οι δυνάμεις των δύο συνασπισμών είναι σχεδόν ισοδύναμες: Οι δυτικοί σύμμαχοι διαθέτουν 170 μεραρχίες, ενώ οι κεντρικές δυνάμεις 150, αλλά και αρτιότερη υλικοτεχνική υποδομή.
Στο δυτικό μέτωπο, η επίθεση των Γερμανών εναντίον της Γαλλίας, διαμέσου των εδαφών του Βελγίου, αποκρούεται από το γαλλικό στρατό, με επικεφαλής τον στρατηγό Ζοφρ, στη μάχη του Μάρνη το Σεπτέμβριο. Παράλληλα, οι Βέλγοι αντιστέκονται στη γραμμή του Υζέρ.
Στο ανατολικό μέτωπο, ο γερμανικός στρατός, με επικεφαλής τον στρατάρχη Χίντενμπουργκ, καθηλώνει τους Ρώσους μετά τη μάχη του Τάνεμπεργκ τον Αύγουστο. Παράλληλα, τα σερβικά στρατεύματα αντιστέκονται στις αυστροουγγρικές επιθέσεις. Η Τουρκία τάσσεται υπέρ της γερμανικού συνασπισμού και κλείνει τα στενά των Δαρδανελλίων.
1915 - Η σταθεροποίηση των πολεμικών μετώπων
Στις αρχές του 1915, οι πολεμικές επιχειρήσεις ακινητοποιούνται κατά μήκος των γραμμών στις θέσεις, που κάθε αντίπαλος είχε σταθεροποιηθεί. Στρατιώτες και υλικά κρύβονται σε χαρακώματα. Μέσα στην κόλαση των χαρακωμάτων, οι στρατιώτες θα ζήσουν τρία χρόνια υποφέροντας από στερήσεις, λάσπη, ποντίκια, σκουλήκια, ψείρες, βρώμα, κρυοπαγήματα και πυρετό.
Η Βουλγαρία προσχωρεί στο γερμανικό συνασπισμό και κηρύττει τον πόλεμο στη Σερβία τον Οκτώβριο. Η Ιταλία προσχωρεί στον αγγλογαλλικό συνασπισμό το Μάϊο, υπό το δέλεαρ της παραχώρησης της περιοχής της Τεργέστης. Οι επιχειρήσεις αντιπερισπασμού των Αγγλογάλλων στην περιοχή των Δαρδανελλίων αποτυγχάνουν. Οι δυτικοί σύμμαχοι εντείνουν τον αποκλεισμό της Γερμανίας, που αντιδρά με αμείλικτο υποβρυχιακό πόλεμο.
1916 - Η αποτελμάτωση του πολέμου
Η γερμανική επίθεση στο Βέρντεν, από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Ιούνιο αποτυγχάνει, επιφέροντας 270000 νεκρούς Γάλλους και 240000 νεκρούς Γερμανούς. Οι Ρώσοι επιτίθενται στην περιοχή των Καρπαθίων. Η αγγλογαλλική επίθεση στην περιοχή του Σομ επαναφέρει το δυτικό μέτωπο στις γραμμές του πριν από τη γερμανική επίθεση του Φεβρουαρίου. Η Ρουμανία εισέρχεται στον πόλεμο στο πλευρό των Αγγλογάλλων τον Αύγουστο, αλλά οι Γερμανοί και οι Αυστριακοί την εξουδετερώνουν το Δεκέμβριο.
1917 - Η αποφασιστική καμπή του πολέμου
Η Γερμανία εξακολουθεί να εφαρμόζει και να εντείνει τον υποβρυχιακό πόλεμο. Οι ΗΠΑ εισέρχονται στον πόλεμο στο πλευρό των αγγλογάλλων τον Απρίλιο, λόγω της βύθισης του αμερικανικού υπερωκεανίου «Λουζιτάνια» από γερμανικό υποβρύχιο. Οι ΗΠΑ παρέχουν σημαντική υλικοτεχνική βοήθεια στους Αγγλογάλλους. Η Ρωσία που βρίσκεται σε επαναστατικό αναβρασμό ζητεί το Δεκέμβριο ανακωχή, που θα καταλήξει στη συνθήκη ειρήνης του Μπρεστ Λιτόφσκ το Μάρτιο του 1918.
Οι Ιταλοί συντρίβονται από τους Αυστριακούς στην περιοχή της Βενετίας. Η Ελλάδα εισέρχεται στον πόλεμο στο πλευρό των Αγγλογάλλων τον Ιούνιο. Ο Κλεμανσό αναλαμβάνει την εξουσία στη Γαλλία το Νοέμβριο.
1918 - Η νίκη των δυτικών συμμάχων
Ο Γάλλος στρατηγός Φος αναλαμβάνει τη διοίκηση όλων των συμμαχικών στρατευμάτων (αγγλικών, γαλλικών, αμερικανικών και βελγικών) και τα οδηγεί σε νικητήρια πορεία στο δυτικό μέτωπο το Σεπτέμβριο, αποκλείοντας τις γερμανικές δυνάμεις πίσω από τη γραμμή της Χαϊδενβέργης.
Η Βουλγαρία παραδίδεται το Σεπτέμβριο. Τον Οκτώβριο, η Τουρκία υπογράφει συνθήκη ειρήνης με την Αγγλία στην οποία παραχωρεί τις περιοχές της Μεσοποταμίας και της Παλαιστίνης.
Το τέλος του πολέμου
3η Νοεμβρίου 1918 - Η Αυστρία εγκαταλείπει τον πόλεμο
9η Νοεμβρίου 1918 - Ο καγκελάριος Γουλιέλμος ο Β' παραιτείται
11η Νοεμβρίου 1918 - Η Γερμανία υπογράφει ανακωχή και ο πόλεμος τερματίζεται
| |
Ο οικονομικός ανταγωνισμός των ευρωπαϊκών δυνάμεων
Οι εσωτερικές αγορές των μεγάλων εκβιομηχανισμένων ευρωπαϊκών δυνάμεων δεν μπορούσαν πλέον να απορροφήσουν τη συνεχώς αυξανόμενη βιομηχανική παραγωγή ενώ το υπέδαφός τους ήταν φτωχό σε πρώτες ύλες. Κάθε μεγάλη δύναμη προσπαθεί να εκτοπίσει τις άλλες από τις ζώνες επιρροής της, ώστε να διευρύνει τις δυνατότητες της οικονομίας της.
Ο στρατιωτικός ανταγωνισμός των ευρωπαϊκών δυνάμεων
Από το 1910 οι μεγάλες δυνάμεις έχουν προβεί σε ξέφρενο εξοπλιστικό και στρατιωτικό ανταγωνισμό. Η Γερμανία αύξησε τη στρατιωτική της δύναμη σε 761000 οπλίτες, ενώ η Γαλλία σε 750000, καθιερώνοντας την τριετή στρατιωτική θητεία. Παράλληλα, η Γερμανία συναγωνίζεται την Αγγλία σε ναυτική δύναμη. Η οικονομία των μεγάλων δυνάμεων ακολουθούσε την οδό της σταδιακής μετατροπής από την εποικοδομητική οικονομία της ειρήνης στην αιμοσταγή οικονομία του πολέμου.
Το επεκτατικό παιχνίδι των μεγάλων δυνάμεων
Η διεκδίκηση της Γερμανίας και της Γαλλίας για τις περιοχές της Αλσατίας και της Λοραίνης είναι πολύ έντονη. Επιπλέον, οι ανακατατάξεις που έχουν προκληθεί από τους Βαλκανικούς πολέμους θίγουν τα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων. Η Γερμανία επιθυμεί να προασπίσει την Τουρκία, καθώς στα εδάφη της διεακυβεύονται μεγάλα γερμανικά οικονομικά συμφέροντα. Η Αυστρουγγαρία φοβάται την ύπαρξη στα σύνορά της μιας ισχυρής Σερβίας που θα αποτελούσε πόλο έλξης για τους σλαβικούς πληθυσμούς των νότιων περιοχών. Όμως, η Σερβία τελούσε υπό την προστασία της Ρωσίας.
Οι Συνθήκες στο τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου
| ||
1)28η Ιουνίου 1919 - Η Συνθήκη των Βερσαλλιών σύμφωνα με την οποία:
-Η Γαλλία προσάρτησε την Αλσατία και τη Λοραίνη
-Η Πολωνία ανακηρύχθηκε ανεξάρτητο κράτος
-Η Γερμανία υποχρεώθηκε να αφοπλιστεί και να πληρώσει αποζημιώσεις στους νικητές
2)Σεπτέμβριος 1919 - Η Συνθήκη του Αγίου Γερμανού σύμφωνα με την οποία:
-Η Αυστρία χωρίστηκε από την Ουγγαρία
-Η περιοχή της Τεργέστης παραχωρείται στην Ιταλία
3)Ιούνιος 1920 - Η Συνθήκη του Τριανόν σύμφωνα με την οποία:
-Ιδρύονται τα νέα κράτη της Ουγγαρίας, της Τσεχοσλοβακίας και της Σερβίας
4)Νοέμβριος 1919 - Η Συνθήκη του Νεϊγύ σύμφωνα με την οποία:
-Η Βουλγαρία παραχωρεί στην Ελλάδα την Ανατολική Μακεδονία και τη Δυτική Θράκη
5)Αύγουστος 1920 - Η Συνθήκη των Σεβρών σύμφωνα με την οποία:
- Η Τουρκία παραχωρεί στην Ελλάδα την Ίμβρο, την Τένεδο και την περιοχή της Σμύρνης
τριος Νίκογλου
O A' Παγκόσμιος Πόλεμος αποτέλεσε πεδίο εσωτερικής διαμάχης και πολιτικών μαχών για την Ελλάδα. Η χώρα παρέμεινε ουδέτερη τα πρώτα χρόνια του πολέμου μη θέλοντας να συγκρουσθεί με τις Μεγάλες Δυνάμεις. Από τη μία πλευρά υπηρχε ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος ο οποίος στήριζε την ουδετερότητα της χώρας και στη χειρότερη των περιπτώσεων συστράτευση με τις δυνάμεις των Κεντρικών Αυτοκρατοριών, ήτοι Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Βουλγαρία κλπ.
Από την άλλη πλευρά υπήρχε ο Ελευθέριος Βενιζέλος ο οποίος ως Πρωθυπουργός της χώρας πρότεινε τη στήριξη των Δυνάμεων της Αντάντ. Η βασική του πολιτική πεποίθησή, ήταν ότι άσχετα από την έκβαση του πολέμου στην κεντρική Ευρώπη, η Βρετανία θα παρέμενε κυρίαρχη στην Εγγύς Ανατολή.
Η διαφωνία μεταξύ βασιλιά και πρωθυπουργού οδήγησε στην παραίτηση της Κυβέρνησης Βενιζέλου την 21η Φεβρουαρίου 1915. Στις εκλογές του Μαΐου η λαϊκή ετυμηγορία επανεκλέγει τον Βενιζέλο, ο οποίος με τη νέα εκλογή του επαναλαμβάνει τη δέσμευση που είχε αναλάβει η Ελλάδα ως σύμμαχος απέναντι στη Σερβία, εάν δεχθεί εκείνη επίθεση της Βουλγαρίας. Τα Ανάκτορα ανένδοτα εμμένουν στις θέσεις τους, πράγμα που οδηγεί τον Έλληνα Πρωθυπουργό σε νέα παραίτηση και αποχή του κόμματός του από τις εκλογές της 6ης Δεκεμβρίου 1915
Η διαμάχη αυτή για τη στάση της χώρας στον πόλεμο, στάθηκε ουσιαστικά η αιτία αλλά και η αφορμή για την απόσχιση των δύο μερών και τη δημιουργία δύο αντίθετων πολιτικών πόλων. Ο εθνικός διχασμός αποτελούσε, πλέον, γεγονός.
Κυβέρνηση Εθνικής Αμύνης
Στις 16 Αυγούστου του 1916 ο Βενιζέλος σχηματίζει το κίνημα της Εθνικής Αμύνης στη Θεσσαλονίκη που το υποστηρίζει ο συμμαχικός στρατός που έχει στο μεταξύ αποβιβαστεί στη πρωτεύουσα της Μακεδονίας. Ο Βενιζέλος έπειτα από τους αρχικούς δισταγμούς του τάσσεται με το κίνημα και στις 26 Σεπτεμβρίου μεταβαίνει στα Χανιά, όπου και σχηματίζει προσωρινή κυβέρνηση με αρχικά μέλη την τριανδρία, αποτελούμενη από τον ίδιο, το ναύαρχο Κουντουριώτη και το στρατηγό Δαγκλή και από εκεί μεταβαίνει στη Θεσσαλονίκη.
Η Ελλάδα το 1916 είχε κοπεί στα δύο: Από τη μια μεριά το κράτος της Θεσσαλονίκης που περιλάμβανε τη Μακεδονία, την Κρήτη και τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, απεφάσιζε να διενεργηθεί στρατολογία σε μεγάλη κλίμακα και οργάνωνε την μεραρχία του Αρχιπελάγους και κατόπιν τις μεραρχίες Κρήτης και Σερρών. Από την άλλη μεριά η κυβέρνηση των Αθηνών αντιπαρατασσόταν στους οπαδούς του Βενιζέλου με τους απολυθέντες στρατευσίμους που είχε οργανώσει ο Ιωάννης Μεταξάς σε παρακρατικές ομάδες. Στην προσπάθεια των Συμμάχων να θέσουν υπό τον έλεγχο τους τη νότια Ελλάδα, τα Γαλλικά θωρηκτά έμπαιναν στον Πειραιά και αποβίβαζαν 3000 άνδρες, ενώ βομβάρδιζαν περιοχές της Αθήνας γύρω από το Στάδιο και κοντά στα Ανάκτορα.
Μετά από τελεσίγραφο των συμμάχων ο βασιλιάς αποσύρεται από το θρόνο, χωρίς να παραιτηθεί τυπικά, στις 2/15 Ιουνίου 1917, αφήνοντας στη θέση του το δευτερότοκο γιο του Αλέξανδρο. Ο Βενιζέλος έρχεται στην Αθήνα και σχηματίζει κυβέρνηση στις 13 Ιουνίου και αμέσως κηρύσσει τον πόλεμο στις Κεντρικές Δυνάμεις επισημοποιώντας την ανάλογη πράξη της προσωρινής κυβέρνησης της Θεσσαλονίκης. Παρά τις αντιδράσεις, η κυβέρνηση αυτή δημιούργησε ισχυρό στρατό, που συνέβαλε πρωταγωνιστικά για τη νίκη των συμμάχων στο Μακεδονικό μέτωπο και έγινε δυνατή η μεγάλη επίθεση του Σεπτεμβρίου του 1918, που οδήγησε στη συνθηκολόγηση της Βουλγαρίας. Η συνθηκολόγηση, τέλος, της Γερμανίας στις 11 Νοεμβρίου 1918 θέτει τέλος στο Μεγάλο Πόλεμο που διήρκησε τέσσερα έτη και αιματοκύλησε την Ευρώπη.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος δικαιώθηκε για την επιλογή του να συστρατευθεί στο πλευρό της Αντάντ, με αποτέλεσμα στη Διάσκεψη του Παρισιού από την πλευρά των νικητών πλέον, να υποβάλλει υπόμνημα με τις ελληνικές διεκδικήσεις, που περιλάμβαναν τη Θράκη, τη Βόρεια Ήπειρο αλλά και τη Σμύρνη.
Βέβαια το τι ακολούθησε είναι γνωστό, με το όνειρο της Μεγάλης Ιδέας, της Ελλάδας των δύο Ηπείρων και των πέντε Θαλασσών, να καταρρέει με τα γεγονότα του Αυγούστου του 1922 που οδήγησαν σε μία από τις μεγαλύτερες τραγωδίες στην ιστορία του ελληνισμού, τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Η ανακωχή της 11ης Νοεμβρίου 1918 σήμανε και τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Σύμφωνα με αυτήν, η Γερμανία έπρεπε να αποσύρει τις δυνάμεις της από το Βέλγιο, τη Γαλλία, την Αλσατία-Λοραίνη μέσα σε 14 ημέρες, να παραδώσει μεγάλο μέρος του στρατιωτικού εξοπλισμού της, να δεχθεί την παρουσία συμμαχικών δυνάμεων στα εδάφη της, την άνευ όρων απόσυρσή της από την ανατολική Αφρική. Η ολοκλήρωση του Μεγάλου Πολέμου είχε πολύ σημαντικές επιπτώσεις στην Ευρώπη. Νέες χώρες παρουσιάστηκαν, υπάρχοντα κράτη μεταβλήθηκαν δραματικά, δημιουργήθηκε η Κοινωνία των Εθνών. Πολλοί είναι εκείνοι που πιστεύουν ότι η διαμορφωθείσα κατάσταση μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και οι σκληροί όροι που επέβαλλαν οι Σύμμαχοι στους Γερμανούς καλλιέργησαν το έδαφος για το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ανάμεσα σε αυτούς και το διετές εμπορικό εμπάργκο της Γερμανίας που διατηρήθηκε μέχρι και τον Ιούνιο του 1919, όταν και υπογράφθηκε η Συνθήκη των Βερσαλλιών.
Μετά το Συνέδριο Ειρήνης στο Παρίσι το 1919, η υπογραφή της προαναφερθείσας συνθήκης στις 28 Ιουνίου 1919 επίσημα έδωσε τέλος σε μία τετραετία εχθροπραξιών. Ανάμεσα στα 44 άρθρα της υπήρξε και η παραδοχή εκ μέρους των Γερμανών ότι αυτοί ήταν οι υπαίτιοι για την έναρξή του και η ανάληψη εκ μέρους τους καταβολής αποζημιώσεων. Η Αλσατία-Λοραίνη προσαρτούταν στη Γαλλία, η περιοχή Eupen-Malmedy στο Βέλγιο ενώ η Αυστροουγγαρία χωριζόταν σε δύο κράτη. Η Πολωνία, η Ιταλία, η Ρουμανία και η Ελλάδα επέκτειναν την επικράτειά τους, η Τσεχοσλοβακία και η Γιουγκοσλαβία ήταν οι νέες ενοποιημένες κρατικές οντότητες ενώ η Εσθονία, η Λιθουανία και η Λετονία κέρδιζαν την ανεξαρτησία τους. Η Οθωμανική αυτοκρατορία διαλύθηκε ενώ τον έλεγχο μεγάλου μέρους των εδαφών της ανέλαβαν η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία. Η Τουρκία συρρικνώθηκε σε 300.000 τετραγωνικά μίλια.
|
Την χρονική περίοδο της λήξης του πολέμου και ενώ η Ευρώπη προσπαθούσε να ξεπεράσει την απώλεια του «λίκνου» της, της νεολαίας της, η ισπανική γρίπη, μία μετάλλαξη του ιού παρόμοια με τη γρίπη των πτηνών, περνούσε από τις ΗΠΑ στη Γηραιά Ήπειρο.Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ έκαναν με τους Γερμανούς ξεχωριστές διαπραγματεύσεις, παρά το γεγονός ότι ηγήθηκαν στο σχέδιο της δημιουργίας της Κοινωνίας των Εθνών, οι οποίες ολοκληρώθηκαν τον Αύγουστο του 1921. Είχαν προηγηθεί τον Ιανουάριο του 1918, τα «14 σημεία» του Προέδρου των ΗΠΑ, Γούντροου Γουίλσον, με τα οποία παρουσίασε τις προτάσεις του για τη μείωση των εξοπλισμών, την κοινή εμπορική πολιτική, την ελευθερία διακίνησης αλλά και τη μεταβολή στην αποικιακή πολιτική. Επίσης, μέσα στις προτάσεις του υπήρχε και η σκέψη για τη δημιουργία της Κοινωνίας των Εθνών. Αυτή έγινε πραγματικότητα το 1920 από τις δυνάμεις της Ευρώπης και είχε ως στόχο την αναζήτηση ειρηνικών λύσεων στις διενέξεις ανάμεσα στα κράτη.Περίπου 20.000.000 Ευρωπαίοι έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας μίας πανδημίας από τις χειρότερες που γνώρισε ποτέ ο πλανήτης. Η ισπανική γρίπη «θέρισε» τους λαούς της Ευρώπης που αντιμετώπιζαν πολύ άσχημες συνθήκες διαβίωσης. Αυτές, σε συνδυασμό και με άλλους παράγοντες είχαν ως αποτέλεσμα την Οκτωβριανή Επανάσταση, το 1917. Ο Σοσιαλισμός και ο Κομουνισμός, στη νέα Ευρώπη μετά τον πόλεμο βρήκαν πρόσφορο έδαφος για να επεκταθούν, ιδιαίτερα στο λεγόμενο ανατολικό μπλοκ αλλά και στην κεντρική Ευρώπη, μετά την ήττα των Γερμανών και την κατάργηση της Συνθήκης του Μπρεστ-Λιτονσκ που είχε υπογραφτεί από τη Ρωσία και τη Γερμανία ως νικητή, το Μάρτιο του 1918. Δίπλα τους, όμως, αναπτύχθηκε και ο εθνικισμός, βγαλμένος και αυτός μέσα από τις στάχτες του πολέμου.
Η άνοδος της αριστεράς και του εθνικισμού ήταν οι σημαντικότερες μεταβολές που συντελέστηκαν στην πολιτική ιδεολογία, στην Ευρώπη μετά το 1919. Ταυτόχρονα, όμως, ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος είχε ως αποτέλεσμα τη μεταβολή της αντίληψης σχετικά με την έννοια του πολέμου. Οι μαζικοί θάνατοι των στρατιωτών από απόσταση, κατά κύριο λόγο, αλλά και η εκτεταμένη χρήση χημικών όπλων σόκαραν την κοινή γνώμη.
Για πρώτη φορά η ανθρωπότητα αντιμετώπιζε με φόβο και απέχθεια την κήρυξη του πολέμου από ένα κράτος σε ένα άλλο και η πολεμική ανδρεία ως πρότυπο, όντας λαβωμένη από το μέταλλο και την τεχνολογία των όπλων που ξεκινούσε να παίζει κυρίαρχο ρόλο, υποσκελιζόταν από την έννοια της δικαιοσύνης. Ο Μεγάλος Πόλεμος έβαλε τα θεμέλια για την παρουσία της μηχανής στα πεδία των μαχών. Η δύναμη κρούσης του πυροβολικού και η εξέλιξή του κατά τη διάρκεια του πολέμου κληροδότησε στον μεταπολεμικό κόσμο την εκτεταμένη συνεργεία βιομηχανιών και στρατού για τον εξοπλισμό των κρατών. Δημιουργήθηκαν οι απαραίτητες διοικητικές δομές για να εξελιχθεί αυτή η διαδικασία ενώ, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, μετά το 1919 χιλιάδες εταιρείες άρχισαν να συνεργάζονται με το στρατό υπό αυτό το πλαίσιο που διαμορφωνόταν και το οποίο έφτασε εξελιγμένο στο παρόν.
Επίσης, ήταν η πρώτη πολεμική σύρραξη κατά τη διάρκεια της οποίας το αντιπολεμικό κίνημα αποκτούσε τόσο μεγάλες διαστάσεις. Ο Μεγάλος Πόλεμος ήταν αυτός που δημιούργησε την σκέψη ότι μία σύγκρουση αντίστοιχου βεληνεκούς θα μπορούσε να σημάνει και το τέλος του ανθρώπινου είδους. Το 1925 ο Γουίστον Τσόρτσιλ δήλωσε: «Η ανθρωπότητα βρίσκεται για πρώτη φορά σε αυτή τη θέση. Χωρίς να έχει να παρουσιάσει μεγαλύτερες αρετές ή να απολαμβάνει σοφότερη καθοδήγηση, έχει για πρώτη φορά στα χέρια της τα εργαλεία με τα οποία μπορεί να επιτύχει την εξόντωσή της». Στο ξεκίνημα του 20ου αιώνα, το αντιπολεμικό κίνημα έπαψε να γελοιοποιείται λεκτικά από τους πνευματικούς αντιπάλους του και σε συνδυασμό με τις ιδέες που εξελίσσονταν εκείνη την εποχή, αναπτύχθηκε στο πρόσφορο έδαφος που δημιουργήθηκε στο πεδίο των μαχών. Σε μία Ευρώπη, η οποία το 1914 είχε 430.000.000 κατοίκους, περίπου 14.000.000 στρατιώτες σκοτώθηκαν. 42.188.810 στρατιώτες πολέμησαν για την Αντάντ εκ των οποίων 5,142,630 σκοτώθηκαν και 12.800.000 τραυματίστηκαν. 65.038.000 ήταν ο στρατός της Γερμανίας και των συμμάχων της, εκ των οποίων 8.520.000 σκοτώθηκαν και 21.189.000 τραυματίστηκαν (τα στοιχεία προέρχονται από αναφορά του Στρατού των ΗΠΑ, το Φεβρουάριο του 1924). Περίπου 13.000.0000 άμαχοι έχασαν τη ζωή τους σε αυτήν τη χρονική περίοδο ενώ 800.000 Γερμανοί πέθαναν λόγω κακής διατροφής εξαιτίας του συμμαχικού εμπάργκο. Οι αριθμοί των απωλειών συγκλόνισαν την Ευρώπη και τον κόσμο.
Τα καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής και οι εκπρόσωποί τους στράφηκαν στον ρεαλισμό και τον πεσιμισμό. Η λογοτεχνία, η ποίηση, η μουσική, η ζωγραφική κατέγραψαν την παράνοια του πολέμου, ενώ η ανδρεία είχε θέση μόνο στα μνημεία πολέμου που εξαπλώθηκαν, κυρίως, στην κεντρική Ευρώπη. Ο καταναλωτισμός, ο ηδονισμός, οι αστυνομικές ιστορίες και τα σταυρόλεξα άνθησαν πάνω στις στάχτες του πολέμου, ως αντίδραση σε έναν κόσμο τελείως διαφορετικό, πιο επικίνδυνο, πιο φτωχό από αυτόν που υπήρχε πριν από την έναρξη του Μεγάλου Πολέμου.
Αναρτήσεις
